Het Vlaamse tijdschrift Monumenten & Landschappen (M&L) van mei-juni 2010 is volledig gewijd aan de cultuurhistorie van de kraanvogel (cover boven links). Het is uitzonderlijk dat een dergelijk magazine een themanummer (met drie uitvoerige bijdragen) aan één enkele diersoort ophangt. Er was dan ook een bijzondere reden voor.

Tijdens opgravingen op het Sint-Pietersplein in Gent ontdekten archeologen een grote plaat (ruim 2 meter lang en 1 meter breed) van Doornikse kalksteen. Eén van de zijden was voorzien van een grote, gegraveerde vogel (boven rechts). Kenners zagen snel dat het om een zeer natuurgetrouwe weergave van een kraanvogel (Grus grus) ging. De precieze datum van de afbeelding kon niet met volle zekerheid worden bepaald (mogelijk 12de eeuw), maar vast staat dat de steen in het begin van de 15de eeuw als fundering hergebruikt werd.

 De ontdekking van de kraanvogelafbeelding effende het pad voor onderzoek naar de betekenis van de kraanvogel voor de plaatselijke Sint-Pietersabdij en de rol en symboliek van deze soort in de cultuurhistorie van onze streken. Als toetje deden Anton Ervynck (VIOE, Mendop vzw) en vakgenoten gedetailleerd bronnenonderzoek naar het vroegere voorkomen van kraanvogels in Vlaanderen. Door het samenleggen van een veelheid aan pistes (iconografie, middeleeuwse teksten, toponomie, gastronomie, archeologische beendervondsten) kon voor het eerst met overtuiging worden aangetoond dat de

kraanvogel tot de voormalige inheemse broedvogels behoort, en dit tot minstens in de 15de eeuw. Kraanvogels werden tot dan bejaagd (prent boven) of uit het nest geroofd. Ook verlies van rustig broedbiotoop en naijver van landbouwers zal hun verdwijning hebben bestendigd. Er bestaan ook eeuwenoude prenten die laten vermoeden dat kraanvogels zelfs als siervogels in gevangenschap werden gehouden. 

Momenteel is de Europese Grus grus opnieuw met een opmars bezig. In Duitsland gaan de aantallen in stijgende lijn en ook in Groot-Brittannië, Frankrijk en Nederland (sinds 2001) zijn ze de afgelopen jaren als broedvogel heropgedoken. 

Dit bijzondere, zeer rijk geïllustreerde kleurennummer van M&L (jaargang 29, nummer 3) beslaat 72 pagina’s en kost 7 euro. Meer info of een bestelling kan via de website
www.onroerenderfgoed.be