Mendop vzw op Erfgoeddag 2011
zaterdag 30 april - zondag 1 mei 2011
Meer sfeerbeelden: klik hier
Teksten en extra foto's tentoonstelling: klik hier
Naar aanleiding van Erfgoeddag 2011 (thema: Armoe troef) organiseerde Mendop vzw in samenwerking met het Steunpunt Levend Erfgoed vzw en de Vlaamse Geiten en Schapen Bond vzw een tentoonstelling met als titel De geit: koe der armen – mekkerend erfgoed. Het evenement lokte 1.147 bezoekers en kreeg lovende reacties. De VRT tipte de tentoonstelling tijdens Erfgoeddag op haar nieuwssite. De Brugse schepen Franky Demon verzorgde op zaterdag 30 april de opening.
De tentoonstelling ‘De geit: koe der armen, mekkerend erfgoed’ schonk voor het eerst aandacht aan de gevarieerde cultuurgeschiedenis van mens & geit in Vlaanderen, gaande van archeologische geitenvondsten (uit Tongeren, Gent en Mechelen) tot de geitenliefde van de Belgische premier Yves Leterme en de Geitentrofee die begin 2011 door ‘geitendorp’ Wilrijk aan de Brugse stoetenbouwer Etienne Mommerency is overhandigd. De expo bracht het beste uit de collecties van Frans Vandenhende (SLE), Luc Pollentier en Lieve Eeckeloo (VGSB) en Jan Desmet (Mendop).
Buiten kon men kennismaken met levende (ras)geiten of geitenkaas proeven. Een spinster demonstreerde hoe van de wol van angorageiten geitenwollen sokken worden gemaakt.
“Zij is bevallig en haar zachte, sprekende blik heeft iets aantrekkelijks en verovert de algemeene genegenheid.” Toen ‘rijksvoordrachtgever’ A.E. Lamont-Van Hecke deze woorden in 1917 opschreef had hij het niet over een koningin of opkomend zangtalent, maar over… de geit, de veelgeprezen ‘koe der armen’.
Van ca. 1890 tot 1930 bestond in België een heuse ‘geitenbeweging’ die het houden van geiten door gewone (werk)mensen aanmoedigde. Overal floreerden ‘kweekmaatschappijen’ ter promotie van de geit. In België bestond de geitenstapel anno 1880 uit een kwart miljoen dieren, en door de opkomst van deze ‘opbeuringsbeweging’ pro geit schoot dit aantal verder de hoogte in, tot
De geit oftewel armeluiskoe was door zijn eenvoudige manier van houden (gebonden aan een paaltje langs de wegkant of weidend op onvruchtbaar braakland) een middel om mensen van de ‘lageren stand’ (of de ‘werkmanskinderen’) aan goedkope melk en kaas te helpen. Een boek uit 1917 propageerde geitenmelk als ‘het goedkoopste, het gezondste en het volledigste volksvoedsel’. Een eeuw terug stond de geit dus in de frontlijn van de armoedebestrijding in België.
In vruchtbare streken is de geit altijd in economisch belang overvleugelt door de échte koe, niettemin speelde de geit een eeuw geleden ook in de Lage Landen een voorname rol als voedselleverancier.
Tot op vandaag leven de meeste geiten in de armste en meest dorre en onherbergzame streken op aarde. Wereldwijd zijn het er naar schatting een half miljard, maar rond 1960 zakte het aantal geiten in België naar een dieptepunt (mogelijk minder dan 15.000). De mekkerende ‘koe van de werkman’ leek de gestegen welvaart slecht te verteren. Landbouwers schreven haar af en steeds minder particulieren hielden een geit.
Met de opkomst van de dwerggeit als hobbydier en de opwaardering van geitenkaas tot delicatesse, krabbelde de geit weer overeind. Er zijn nu veestallen met honderden melkgeiten en op het platteland is de geit weer een geliefd gezelschapsdier, met als bekendste ambassadeur premier Yves Leterme.
Sfeerbeelden tentoonstelling
Flyer tentoonstelling
Leesbare versie flyer: klik hier
Geitenmannen, verenigt u!
Frans Vandenhende gaf op zaterdagavond 30 april 2011 een lezing met als titel Geitenmannen, verenigt u!. Hij is voorzitter van de Geitenwerkgroep van Steunpunt Levend Erfgoed vzw. Hij fokt en promoot inlandse geitenrassen en werkt met zijn geiten mee aan een begrazingsproject van de Vlaamse overheid in de duinen van Het Zwin.
 |
Tijdens zijn lezing vertelde Frans Vandenhende over de ‘geitenbeweging’ in Vlaanderen begin 20ste eeuw, een tijd toen in Oost- en West-Vlaanderen erg veel ‘geitenbonden’ werden opgericht om de particuliere kweek van melkgeiten te bevorderen. Een verrassend verhaal over sociale bevlogenheid, armoedebestrijding, naijver onder fokkers, bokken en pastoors, kortom, vaderlandse (mensen)geschiedenis vanuit een aparte invalshoek bekeken. Naar aanleiding van de lezing werd het boek Geitenmannen, verenigt u! van Frans Vandenhende voorgesteld. In dit boek besteedt de auteur uitvoerig aandacht aan de glorietijd van de geitenhouderij in Vlaanderen, toen het aantal lokale geitenbonden steeg van 1 in 1897 (te Vladslo) naar 210 tien jaar later. |
||
|
Dit boek (harde kaft, 22 x 15 cm., 112 blz.) kost 19,50 euro en is te koop bij het Steunpunt Levend Erfgoed vzw.
|
|||
Dit geitenevenement was een initiatief van Mendop vzw (www.mendop.org), Steunpunt Levend Erfgoed vzw (www.sle.be) en de Vlaamse Geiten & Schapen Bond vzw (www.vgsb.be). Praktische steun kwam van stad Brugge (zaal, vitrines), de Brugse Erfgoedcel en de gemeente Eernegem (panelen). Het Vlaams Instituut voor Onroerend Erfgoed (VIOE) ontleende archeologische vondsten.
De geitenexpositie ging door in een gerestaureerde schuur van het domein De Zeven Torentjes in de Brugse deelgemeente Assebroek, ooit een Middeleeuws leenhof, thans eigendom van Stad Brugge (sinds1972) en ingericht als kinderboerderij.
Citaat over de geit (1917)
“Zij is het gansche bezit, de eenige weelde en de grootste steun van duizenden huisgezinnen uit den werkenden stand. Met hare melk vult de kortwoner zijne gebrekkige voeding aan, en helpt daardoor zijn duurbaar kroost groot brengen. Haar mest wordt gebruikt om zijne kleine doening tot meer teerkost te dwingen. Zij is met weinig tevreden, en loont veelvuldig de geringste zorgen. (…) is de geit de vreugde en trots der huishoudster, en de aanvallige vriendin van al de huisgenooten.” A.E. Lamont-Van Hecke in het boek ‘De geitenkweek’.
© Mendop vzw
Homepagina: www.mendop.org
